Yetkinlik Analizi & Atama Optimizasyonu Sunumu

Projeye Genel Bakış

Günümüzün rekabetçi iş piyasasında, Endüstri Mühendisliği (EM) alanında doğru adayı doğru pozisyonla eşleştirmek, kurumların verimliliği ve sürdürülebilir başarısı için hayati bir zorluk teşkil etmektedir. Bu projenin temel amacı, EM pozisyonları için kritik yetkinliklerin belirlenmesi, bu yetkinliklerin kendi aralarındaki karmaşık ilişkilerin ve göreceli önemlerinin analiz edilmesi ve nihayetinde adayların pozisyonlara en uygun şekilde atanmasını sağlayacak bütünleşik, çok aşamalı bir metodoloji geliştirmek ve uygulamaktır.

Bu bütünleşik yaklaşım, Doğal Dil İşleme (DDİ), Bulanık Çok Kriterli Karar Verme (Bulanık DEMATEL ve AHP) ve 0-1 Tamsayılı Programlama gibi sofistike teknikleri bir araya getirerek, insan kaynakları süreçlerine nesnel ve veri odaklı bir bakış açısı sunmaktadır.

Proje Metodolojisi Akış Şeması

Aşama 1: Veri Dünyasından Yetkinlik Keşfine

Bu aşama, ham verilerden başlayarak tüm sonraki analizler için temel oluşturan, yapılandırılmış ve analize uygun bir yetkinlik setine ulaşma yolculuğunu detaylandırmaktadır.

Metin Ön İşleme Süreci

İş ilanları ve özgeçmişlerdeki metinler, yetkinlik çıkarımının doğruluğunu artırmak amacıyla `spaCy` gibi gelişmiş araçlar kullanılarak kapsamlı bir ön işleme sürecinden geçirilmiştir. Özellikle Türkçe'nin eklemeli dil yapısına uygun olarak yapılan lemmatizasyon (köke indirgeme), farklı çekim eklerine sahip kelimeleri standartlaştırarak analiz kalitesini artırmıştır.

Aşama 2: Yetkinliklerin Kalbine Yolculuk: Analiz ve Önceliklendirme

Belirlenen yetkinliklerin aralarındaki karşılıklı bağımlılıkları anlamak ve göreceli önemlerini belirlemek amacıyla Bulanık DEMATEL ve Bulanık AHP yöntemleri sıralı olarak uygulanmıştır.

Bulanık DEMATEL ile Etkileşim Haritası

Uzman görüşleri alınarak faktörler (yetkinlikler, deneyim, eğitim) arasındaki neden-sonuç ilişkileri ortaya çıkarılmıştır. Grafikte yatay eksen (D-R), faktörün net etkileyen mi (pozitif değer) yoksa etkilenen mi (negatif değer) olduğunu gösterirken; dikey eksen (D+R) ise faktörün sistemdeki toplam önemini belirtir. Bu analiz, diğer yetkinlikleri en çok tetikleyen "sürücü" yetkinlikleri belirlememizi sağlamıştır.

Bulanık AHP ile Stratejik Ağırlıklandırma

DEMATEL analiziyle belirlenen "sürücü" yetkinlikler, yine uzman görüşleriyle ikili karşılaştırmalara tabi tutularak Bulanık AHP yöntemiyle ağırlıklandırılmıştır. Bu, atama modelinde hangi yetkinliklere daha fazla önem verileceğini belirleyen kritik bir adımdır. Analiz sonucunda en yüksek ağırlığa sahip yetkinlikler belirlenmiştir.

Aşama 3: Bilimsel Eşleştirme: Optimal Aday-Pozisyon Ataması

Tüm analizlerin çıktısı olan yetkinlik ağırlıkları ve uyum skorları, adayları pozisyonlara en uygun şekilde atayan bir 0-1 Tamsayılı Programlama modeline girdi olarak sunulmuştur.

Uyumluluk Skoru (S_ij) Hesaplama

Her bir aday-pozisyon çifti için, sürücü yetkinliklere ne kadar sahip oldukları ve bu yetkinliklerin AHP ile belirlenen ağırlıkları dikkate alınarak bir uyum skoru hesaplanmıştır. Bu skor, matematiksel modelin temelini oluşturur ve en uygun eşleşmelerin belirlenmesinde kilit rol oynar.

Optimal Atama Sonuçları

Matematiksel model, PuLP kütüphanesi ve CBC çözücüsü kullanılarak çözülmüş ve toplam uyum skorunu maksimize eden en iyi aday-pozisyon eşleşmeleri belirlenmiştir. Aşağıdaki histogram, model tarafından önerilen eşleşmelerin uyum skorlarının dağılımını göstermektedir. Skorların yüksek bir aralıkta yoğunlaşması, modelin başarılı ve yüksek uyumlu eşleşmeler ürettiğinin bir göstergesidir.

Aşama 4: Verinin Derinliklerinde: Departman Bazlı Analizler

Bu bölümde, belirlenen yetkinliklerin Endüstri Mühendisliği departmanlarına göre nasıl farklılaştığı incelenerek, her bir departmanın kendine özgü "yetkinlik imzası" ortaya çıkarılmıştır.

Genel Yetkinliklerin Pareto Analizi

İş ilanlarında en çok talep edilen yetkinlikleri belirlemek için bir Pareto analizi yapılmıştır. Grafik, en sık geçen ilk 20 yetkinliği göstermekte ve kümülatif yüzde çizgisi, bu yetkinliklerin toplam talebin ne kadar büyük bir kısmını oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Bu analiz, piyasadaki en değerli becerilere odaklanmamızı sağlar ve "azın çoğa etkisi" prensibini vurgular.

Departmanların Yetkinlik Haritası

Aşağıdaki ısı haritası, farklı departmanların hangi yetkinliklere daha fazla önem verdiğini görselleştirmektedir. Renk yoğunluğu, bir yetkinliğin ilgili departmandaki iş ilanlarında ne sıklıkta talep edildiğini gösterir. Bu harita, örneğin "Planlama" departmanının "sap" ve "excel" gibi yetkinliklere odaklanırken, "Üretim / İmalat" departmanının "üretim_planlama" ve "yalın_üretim" gibi yetkinlikleri önceliklendirdiğini net bir şekilde göstermektedir.

Sonuç ve Projenin Katkıları

Bu çalışma, Endüstri Mühendisliği alanında yetenek yönetimine daha veri odaklı, nesnel ve etkili bir yaklaşım sunarak hem akademik literatüre hem de pratik uygulamalara önemli katkılarda bulunmaktadır.